LP Adriano 1

Beschrijving

Proberen de juiste sleutel te vinden om de deur te openen waarachter deze muziek zich verbergt.

Voor mij was en is dit de belangrijkste taak bij het verkennen van de muziek van Adriaen Willaert. Het is een spannende reis door missen, motetten, madrigalen en chansons. Elke compositie is anders en het kost meestal heel wat moeite om te begrijpen hoe de componist wilde dat de muzikale ideeën die hij opschreef daadwerkelijk zouden klinken. Polyfonie is een compositievorm uit een ver verleden. Het is muziek vol puzzels, uitgedrukt in het Latijn, een inmiddels uitgestorven taal.
Toch geloof ik dat als je genoeg affiniteit hebt met de muziek van vandaag en je de werking van het hedendaagse leven echt begrijpt en aanvoelt, het mogelijk is om een muzikale poort te vinden naar de muziek van de Renaissance.
Op het eerste gezicht lijkt Willaerts muziek misschien ontoegankelijk. Het kost tijd en moeite om de (soms vrij lange) missen of motetten zo uit te voeren dat ze niet te zwaar worden voor zowel de luisteraar als de uitvoerder. Om dit te voorkomen is het vinden van een tempo guísto een nuttige eerste stap. De volgende stap is het zoeken naar de pijlers die het gewelf van geornamenteerde thema’s ondersteunen, zodat de muziek transparanter wordt en niet alle noten even zwaar klinken.
De contrapuntische variaties tegen de cantus firmus, die gelijktijdig in een andere stem wordt gezongen als ondersteunend fundament, worden een voor een apart blootgelegd. Er wordt geprobeerd de melodische zinnen zo vloeiend en natuurlijk uit te voeren dat de maat of tactus waarop iedereen zich baseert bijna onhoorbaar is, maar toch synchroon door iedereen kan worden gevoeld. Dit is de enige manier om de muziek echt te laten vloeien.
Een echte ervaring voor de luisteraar ontstaat wanneer de boventonen van de zangers hoog en ver worden geprojecteerd, waardoor het mogelijk wordt om letterlijk een kathedraal te vullen met muziek.
Verschillende dynamieken worden niet bereikt door harder of zachter te zingen, maar door één of meer stemmen toe te voegen of weg te laten. De stemmen van het vocale ensemble worden gebruikt als de pijpen van de verschillende registers van een orgel. De vele gradaties van zacht naar hard en vice versa worden heel tastbaar.
Bijvoorbeeld, het Sanctus van een mis zal worden gecomponeerd met een volle textuur en vele stemmen, terwijl het Pleni sunt caeli deel slechts voor 2 of 3 stemmen kan zijn (misschien de lichtheid oproepend van de engelen die in de lucht vliegen), gevolgd door de volle tuttiklank van het daaropvolgende Hosanna in excelsis.

Voor de eerste opnames van Dionysos Now! heb ik bewust gekozen voor de missen van Willaert. Hun structuur is duidelijk; de elementen, bouwstenen waaruit de verschillende delen zijn opgebouwd, zijn herkenbaar en ideaal voor het vormen van een ensembleklank. Luisteren terwijl je zingt, en zingen terwijl je luistert. Elkaar vinden in de golven van muziek. Als de ensembleklank eenmaal is gecreëerd en er een gemeenschappelijk gevoel voor de muziek is ontstaan, is het niet zo’n grote stap naar Willaerts motetten (met hun soms ingewikkelder vorm), madrigalen (waar Wortmahlerei en de precisie van muzikale interacties een grotere opgave worden) en chansons.

Tore Tom Denys